Sự tiếp xúc giữa Ai Cập với xứ Punt Xứ_Punt

Binh lính Ai Cập từ đoàn thương thuyền của Hatshepsut trong cuộc hành trình đến xứ Punt như mô tả từ đền thờ của bà tại Deir el-Bahri.Bức phù điều này miêu tả hương trầm và cây mộc dược thu được từ chuyến đi của Hatshepsut tới xứ PuntMột cái cây ở phía trước đền Hatshepsut, được xác nhận là mang về từ xứ Punt trong chuyến đi của Hatshepsut như mô tả trên các bức tường của ngôi Đền

Hành trình đến xứ Punt của người Ai Cập được ghi lại sớm nhất là do Pharaon Sahure của Vương triều thứ 5 tổ chức (thế kỷ 25 TCN). Tuy nhiên, vàng từ xứ Punt được ghi nhận đã có mặt tại Ai Cập sớm nhất là dưới thời Pharaon Khufu của Vương triều thứ 4.[9] Về sau đã có nhiều cuộc thám hiểm đến xứ Punt dưới thời Vương triều thứ 6, 11, 1218 của Ai Cập. Dưới thời vương triều thứ 12, việc giao thương với xứ Punt còn được ca tụng trong tác phẩm văn học nổi tiếng là Chuyện kể thủy thủ đắm tàu, mà tên của vị anh hùng trong câu truyện đọ sức với con rắn ma thuật tạo ra chất nhựa thơm và mô tả vị anh hùng này như là vua xứ Punt.[6]

Dưới thời Mentuhotep III (Vương triều thứ 11, khoảng năm 2000 TCN), một viên quan tên là Hannu đã tổ chức một hoặc nhiều chuyến viễn du tới xứ Punt, nhưng không chắc là bản thân ông có mặt trên chuyến đi này.[10] Những thương vụ của các pharaon Senusret I, Amenemhat IIAmenemhat IV cũng vượt biển thành công trên chuyến đi đến xứ sở huyền bí Punt.[11][12]

Dưới thời Vương triều thứ 18 của Ai Cập, Hatshepsut đã lập nên một hạm đội Biển Đỏ để tạo thuận lợi cho thương mại giữa người đứng đầu của Vịnh Aqaba và các điểm phía nam xa tận xứ Punt để đưa đồ mai táng đến Karnak để đổi lấy vàng của xứ Nubia. Đích thân Hatshepsut đã tiến hành những chuyến hải trình Ai Cập cổ đại nổi tiếng nhất để đi thuyền tới xứ Punt. Dưới triều đại của Nữ hoàng Hatshepsut vào thế kỷ 15 TCN, đoàn tàu thường xuyên băng qua Biển Đỏ để có thu mua nhựa đường bitum, đồng, bùa trang trí naptha và các loại hàng hóa được vận chuyển bằng đường bộ và xuống vùng Biển Chết đến Elat ở đầu vịnh Aqaba nơi chúng nhập cuộc với hương trầmmộc dược đến phía bắc cả bằng đường biển và đường bộ dọc theo các tuyến đường thương mại thông qua các dãy núi chạy từ phía bắc dọc theo bờ biển phía đông của Biển Đỏ.[13] Nhiều cảnh vẽ trong một số đền thờ và lăng mộ thời Tân Vương quốc mô tả cư dân xứ Punt như một dân tộc có màu da hơi đỏ sậm và nét mặt đẹp, được thể hiện qua mái tóc dài trong các bức tranh lâu đời hơn, nhưng từ cuối vương triều thứ 18 trở đi, họ được mô tả với kiểu tóc cắt cao hơn.[6]

Chuyến hải trình năm chiếc tàu buôn còn sót lại được tường thuật trên bức phù điêu tại ngôi đền mai táng Hatshepsut tại Deir el-Bahri.[14] Qua các văn bản trong đền, Hatshepsut "duy trì viễn vọng về viên sứ thần của bà" là Đại pháp quan Nehsi được đề cập đến trong vai trò là người đứng đầu đoàn thương thuyền, đã đi tới xứ Punt "để thu đồ cống từ người dân bản xứ" thừa nhận lòng trung thành của họ với pharaon Ai Cập.[15] Trong thực tế, đoàn thám hiểm của Nehsi chỉ đơn giản là một thương vụ đến xứ Punt vào lúc ấy đã là một thương điếm có từ lâu đời.[15] Hơn nữa, lần viếng thăm của Nehsi tới Punt không phải là sự can đảm quá mức kể từ khi ông được "hộ tống bới ít nhất năm chiếc tàu buôn [Ai Cập] chở đầy hàng hóa" và sự chào đón nồng nhiệt của thủ lĩnh xứ Punt và gia đình kề cận ông.[14][15] Người Punt "không chỉ bán sản phẩm của chính mình như hương trầm, gỗ mun và gia súc có sừng ngắn, mà [còn] những hàng hóa từ các nước châu Phi khác như vàng, ngà voi và da thú."[15] Theo các bức phù điêu trong đền vào lúc đó xứ Punt nằm dưới sự cai trị của Vua Parahu và Hoàng hậu Ati.[16] Tuy nhiên, phần lớn các văn khắc khác ngụ ý rằng người Ai Cập đã chạm trán với nhiều nhóm khác ở xứ Punt, mỗi nhóm đều có lãnh đạo riêng, cũng tương tự như các dân tộc ở Nubia Hạ và Thượng chia thành nhiều bộ tộc có tên gọi khác nhau. Có thể Parahu chỉ là lãnh đạo của một liên minh lỏng lẻo gồm các tù trưởng hay đại diện của một nhóm ven biển có vai trò trung gian hòa giải giữa người Ai Cập và nhiều vùng ở sâu trong đất liền thuộc xứ Punt.[6] Hình minh họa về chuyến đi buôn tới xứ Punt của Hatshepsut xuất hiện vào năm thứ 9 dưới thời nữ pharaoh với lời chúc phúc của thần Amun:

Amon, vị Chúa tể Ngai vàng của hai Xứ sở nói: "Đến đây, đến đây trong hòa bình nào hỡi đứa con gái của ta, đứa con kiều diễm, tài nghệ trong trái tim ta, Vua Maatkare [tức là Hatshepsut]...Ta sẽ giao cho ngươi toàn bộ xứ Punt...Ta sẽ dẫn dắt binh sĩ của ngươi qua đường bộ và đường biển, trên bờ biển bí ẩn, nối liền các bến cảng ngập tràn hương trầm...Họ muốn lấy bao nhiêu cái tùy thích. Họ sẽ chở chúng trên những chiếc tàu làm hài lòng trái tim họ với hàng cây xanh ngát [tức là tươi tắn] mùi hương, và toàn bộ những món hàng tuyệt mỹ của xứ này."[17]

Trong khi người Ai Cập "lại không đặc biệt giỏi làm thơ về mối hiểm họa của du lịch đường biển và các chuyến đi dài ngày tới xứ Punt, có vẻ như là một cái gì đó giống như một cuộc hành trình đến mặt trăng dành cho các nhà thám hiểm ngày nay...những phần thưởng [cho việc kiếm trầm hương, gỗ mun và mộc dược] rõ ràng có nhiều giá trị hơn là những rủi ro."[11][18] Những người kế thừa Vương triều thứ 18 của Hatshepsut như Thutmose IIIAmenhotep III cũng tiếp tục truyền thống giao thương của người Ai Cập với xứ Punt,[19] như văn khắc từ tấm bia đá trong đền mai táng Amenhotep III:

Quay mặt về phía mặt trời mọc tôi sẽ tạo cho các bạn một ngạc nhiên, tôi đã đưa các bạn đến xứ Punt, với tất cả hương hoa trên đất nước họ, cầu nguyện các bạn an bình và hít thở không khí trong lành.[6]

Mối quan hệ buôn bán với xứ Punt vẫn được tiếp tục vào đầu vương triều thứ 20 trước khi chấm dứt sự kết thúc thời kỳ Tân Vương quốc của Ai Cập.[19] Papyrus Harris I, một tài liệu cùng thời kể chi tiết về các sự kiện xảy ra dưới thời kỳ trị vì của vị vua thuộc Vương triều thứ 20 là Ramesses III, bao gồm sự mô tả sinh động về một cuộc hành trình của đoàn thương thuyền Ai Cập trở về từ xứ Punt:

Họ đến nơi an toàn tại vùng Coptos giữa sa mạc: họ thả neo trong hòa bình, chở hàng hóa mà họ mang tới. Chúng [hàng hóa] được chuyên chở trong chuyến đi bằng đường bộ, trên lưng những con lừa và người khiêng, được chất lại trên những chiếc tàu tại bến cảng Coptos. Chúng [hàng hóa và người Punt] được gửi về phía trước hạ lưu, đến nơi trong niềm hân hoan, mang đồ cống vào triều kiến.[20]

Sau khi thời kỳ Tân Vương quốc chấm dứt, Punt lại trở thành "một xứ sở không có thực và hoang đường trong thần thoại và truyền thuyết."[21] Hiếm khi nó được nhắc đến trong sử sách Ai Cập. Tài liệu tham khảo còn sót lại cuối cùng về khu vực này nằm trong bia đá vỡ vụn của vương triều thứ 26 (khoảng năm 600 TCN), và ngay cả trong bia sự nhấn mạnh đã thay đổi từ thương mại sang khí hậu, với một mô tả gợi sự hiếu kỳ về xứ Punt như một khu vực núi non nơi có lượng mưa lớn tác động đến mức sông Nile dâng cao ở Ai Cập.[6]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Xứ_Punt http://books.google.com/books?id=YAnTJQWWnoAC&prin... http://books.google.com/books?id=jcpQqkHr328C&prin... http://www.homestead.com/wysinger/punt.html http://science.monstersandcritics.com/news/article... http://www.msnbc.msn.com/id/11705263/ http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn7190 http://members.tripod.com/~ib205/hatshepsut_temple... http://www.maat-ka-ra.de/english/bauwerke/djeser/d... http://www.maat-ka-ra.de/english/punt/puntlage.htm http://www.bu.edu/bridge/archive/2005/03-18/archae...